สำหรับผู้ที่ทำคุณประโยชน์ด้านการศึกษา เป็นทั้งนักคิด นักเขียน นักวิจารณ์ ศาสตราจารย์กิตติคุณสุมน อมรวิวัฒน์ ราชบัญฑิต ผู้ได้รับการยกย่องว่าเป็น “ครูแห่งครู” ในวงการการศึกษา เล่าให้ฟังว่า กว่าค่อนชีวิตที่อยู่ในวงการศึกษาไทย จะถูกว่ามาโดยตลอด ที่เมืองไทยเป็นเช่นนี้ เพราะการศึกษาเป็นเช่นนี้ ที่การศึกษาเป็นเช่นนี้ เพราะการศึกษาเป็นเส้นทางแห่งความทุกข์ ทั้งบีบรัด คาดคั้น แข่งขัน ช่วงชิง
“ชีวิตของมนุษย์ไม่ใช่พืชผักที่ปลูกตรงไหนจะอยู่ตรงนั้น ชีวิตมนุษย์เติบโตและเรียนรู้ไปตลอดเวลาโดยไม่คำนึงถึงกาลเวลา ไม่คำนึงถึงระยะทาง”
จากการสอนศิษย์ด้วยจิตวิญญาณมากว่าครึ่งศตวรรษ อาจารย์สุมน มองผ่านแว่นของความเป็นครู ไล่เรียงคำเพื่อให้เห็นว่า การศึกษาของเราเป็นความทุกข์อย่างไร ตั้งแต่ คำว่า “จนตรอก” ในเส้นทางของการศึกษา มนุษย์เมื่ออายุ 3 ขวบ ตั้งแต่อนุบาลเมื่อเข้ามาสู่เส้นทางแคบๆ มีกำแพงกั้นไว้ 2 ข้าง เมื่อเดินไป วิ่งไป ก็ถึงทางต้น มีกำแพงใหญ่กั้นขวางหน้าอยู่ กลายเป็นคนจนตรอกจำนวนมากขึ้นรับปริญญา
“จน มุม” อาจารย์สุมน บอกว่า ยิ่งกว่าจนตรอก มีมุมแหลมบีบคั้นเข้ามาในชีวิต ไปทางไหน ขยับตัวก็ไม่ได้ สังคมไทยมีคนจนมุมจำนวนเยอะ เตลิดไปทางไหนก็ไม่ได้ เมื่อจนมุมแล้ว “จนปัญญา” คิดไม่ออกบอกไม่ถูก จนเกิดอาการ “จนแต้ม” ไพ่ใบสุดท้ายทิ้งไปแล้วยังไม่ชนะ เลย“จนใจ”ยากจนกว่าอะไรทั้งหมด คิดได้แต่ทำไม่ได้ จนใจแล้ว “จำทน” ไม่รู้จะทำอย่างไร
อาจารย์ สุมน ชี้ให้เห็นว่า ในกระบวนการศึกษานักเรียนต้องจำทน ตั้งแต่ชั้นประถมยันปริญญาเอก เมื่อจำทนแล้วก็ “จำใจ” ต้องเรียนต่อไป จำใจแล้วก็ “จำนน” ต่อประกาศิตของผู้บริหาร จำนนต่ออำนาจ จำนนต่อครูที่มีอำนาจ เมื่อจำนนแล้ว ทั้งครู นักเรียน ผู้บริหารสถานศึกษา ในกระบวนการศึกษาตกอยู่ในภาวะ “จำยอม”
ปัจจุบันมีคนจำนวนมากพยายามหาทางเลือก หาทางออกของระบบการศึกษา จากประสบการณ์อันยาวนานของอาจารย์สุมน ทำให้เรารู้ว่า สังคมไทยไม่สามารถเปลี่ยนแปลงระดับบนได้อีกต่อไปแล้ว การเปลี่ยนแปลง ต้องเริ่มที่คน ที่สถานศึกษาไม่ใช่จากหน่วยงานระดับนโยบาย
วันนี้ถึงได้เกิดความเคลื่อนไหวอย่างมากเหมือนกองทัพมด มีทั้งความเคลื่อนไหวของโรงเรียนอนุบาลกลุ่มเล็กๆพยายามออกจากทฤษฎีที่รับมาสู่วิถีพุทธ มีคนจำนวนมากลุกขึ้นสอนลูกของตัวเอง โดยไม่ส่งลูกเข้าโรงเรียน มีคนจำนวนมากคิดถึงวิถีทางช่วยให้คนเกิดการเรียนรู้ มีคนกล้าที่จะเลือกทางออกให้สังคมไทย
สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม โทร. 081-8149942/086-9755914 น้ำเพ็ชร/เนตรชนก