กรมส่งเสริมสหกรณ์ได้น้อมนำพระราชดำริมาดำเนินการโดยจัดให้มีหลักสูตรการเรียนด้านการสหกรณ์ขึ้นในโรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดนทั่วประเทศ และได้อนุมัติให้วันที่ 7 มิถุนายน 2552 เป็นวันสหกรณ์นักเรียนเพื่อเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ที่ทรงริเริ่มโครงการดังกล่าว โดยให้ส่วนงานในสังกัดดำเนินการจัดให้มีการส่งเสริม สนับสนุน และเผยแพร่การจัดการเรียนรู้ด้านการสหกรณ์ในโรงเรียนให้แพร่ขยายอย่างต่อเนื่อง จวบจนทุกวันนี้
ดร.จุมพล สงวนสิน อธิบดีกรมส่งเสริมสหกรณ์ เปิดเผยว่าโครงการในพระราชดำริสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารี ที่เกี่ยวกับด้านการสหกรณ์ในโรงเรียนนั้นมีอยู่หลายกิจกรรม ปัจจุบันมีโรงเรียนที่นำอุดมการณ์ด้านการสหกรณ์ ไปสอนและดำเนินกิจกรรม ไม่น้อยกว่า 464 แห่งทั่วประเทศ มีทั้งโรงเรียนในสังกัดของกองบัญชาการตำรวจตระเวนชายแดน สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ตลอดจนโรงเรียนปอเนาะ และโรงเรียนพระปริยัติธรรมในโรงเรียนเหล่านี้จะมีการจัดกิจกรรมด้านการสหกรณ์ควบคู่การเรียนการสอนไปด้วย อาทิเช่น กิจกรรมร้านค้าที่มีการจำหน่ายสินค้า อุปโภค บริโภค อุปกรณ์การเรียนการสอนของเด็กนักเรียน และกิจกรรมการออมทรัพย์ รวมทั้งมีการสอนวิธีปลูกพืชผักอินทรีย์ เลี้ยงไก่ เลี้ยงปลา เพื่อเป็นอาหารกลางวันของเด็กนักเรียน ส่วนที่เหลือนำไปจำหน่ายในชุมชนใกล้เคียงแล้วนำรายได้มาเป็นทุนในการทำการผลิตต่อไป
กรมส่งเสริมสหกรณ์ได้จัดเจ้าหน้าที่เข้าไปให้คำแนะนำหลักการสหกรณ์มีการอบรมครูในโรงเรียนให้มีความรู้เกี่ยวกับหลักการสหกรณ์และขบวนการสหกรณ์ สนับสนุนให้กระบวนการสหกรณ์ได้แพร่หลายในโรงเรียนแล้วขยายไปสู่ผู้ปกครองและชุมชน ซึ่งจะยังผลให้สามารถใช้แนวทางและวิธีการสหกรณ์มาเป็นวิถีในการดำรงชีวิตและประกอบอาชีพสร้างความเข้มแข็งให้แก่ครอบครัวและสังคม
สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงพระกรุณาต่อการพัฒนาขบวนการสหกรณ์อย่างต่อเนื่องตลอดมา ทรงพระราชทานโรงสีข้าวให้กับขบวนการสหกรณ์ ที่อำเภอท่าวังผา จังหวัดน่านเพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้และถ่ายทอดการผลิตข้าวอย่างครบวงจรสำหรับเยาวชนในพื้นที่ และให้โรงสีผลิตข้าวที่มีคุณภาพออกสู่ตลาด ส่งเสริมให้เกษตรกรปลูกข้าวพันธุ์ดี ป้อนโรงสี
ทรงพระราชทานพระราชดำริให้มีการผลิตข้าวที่ได้มาตรฐาน ให้มีการบรรจุผลิตภัณฑ์ที่ดี ที่เหมาะสม และนำข้อมูลด้านคุณสมบัติจำเพาะของข้าวแต่ละชนิดที่นำมาบรรจุในผลิตภัณฑ์ติดไว้ที่วัสดุบรรจุภัณฑ์รวมทั้งมีเรื่องราวของพื้นที่เพาะปลูกข้าว เพื่อให้ผู้บริโภคได้รับรู้ด้วย ปัจจุบันโรงสีข้าวพระราชทานแห่งนี้นับเป็นโรงสีที่ได้มาตรฐาน GMP (Good Manufacturing Practice) แห่งหนึ่งของประเทศ เป็นแม่แบบในกระบวนการผลิตข้าวคุณภาพดีทั้งระบบ ตั้งแต่กระบวนการผลิต การบรรจุผลิตภัณฑ์ การส่งเข้าสู่ระบบตลาดเพื่อให้บริการแก่ผู้บริโภค
นอกจากนี้พระองค์ได้พระราชทานพระราชดำริให้กรมส่งเสริมสหกรณ์ ดำเนินการในโครงการที่เกี่ยวกับการเลี้ยงโคนม โดยเฉพาะที่สหกรณ์โคนมวาริชภูมิ จำกัด และสหกรณ์โคนมภูพานสกลนคร จำกัด จังหวัดสกลนคร ซึ่งเป็นสหกรณ์ที่พระองค์ทรงพระเมตตาพระราชทานแนวทางการปลูกพืชอาหารโคนมเพื่อลดต้นทุนการจัดหาอาหารข้น ตลอดจนการเพิ่มศักยภาพการผลิตนมพาสเจอไรซ์คุณภาพที่ดีออกสู่ตลาด ทรงพระราชทานเงินต้นทุนเพื่อการปลูกหญ้าคุณภาพในแปลงหญ้าของสหกรณ์โคนม สำหรับเลี้ยงโคของสหกรณ์และสมาชิกสหกรณ์เพื่อให้โคได้กินหญ้าที่มีคุณภาพและให้น้ำนมที่ดีและเนื่องในวโรกาส สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีจะทรงมีพระชนม์มายุ 60 พรรษาในวันที่ 2 เมษายน พ.ศ.2558 กรมส่งเสริมสหกรณ์ได้ร่วมกับขบวนการสหกรณ์ทั่วประเทศจัดกิจกรรมเทิดพระเกียรติอันเนื่องมาจากวโรกาสดังกล่าวขึ้น ตลอดทั้งปี 2557 ภายใต้โครงการ ขบวนการสหกรณ์ไทยเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมมาราชกุมารี เนื่องในโอกาสมหามงคลทรงเจริญพระชนมายุ 60 พรรษา โดยมี 3 กิจกรรมหลักๆ ได้แก่ กิจกรรมที่ 1 ร่วมกันสร้างอาคารเรียน ให้กับโรงเรียนในถิ่นทุรกันดารหรือบริเวณชายแดน 10 แห่ง กิจกรรมที่ 2 ให้มีการรณรงค์การเรียนการสอนเรื่องสหกรณ์และส่งเสริมให้มีการจัดกิจกรรมสหกรณ์ของเด็กนักเรียนในโรงเรียนต่างๆ และกิจกรรมที่ 3 โครงการหนึ่งสหกรณ์หนึ่งทุนการศึกษา เพื่อให้ทุนการศึกษาแก่เด็กนักเรียน เป้าหมายไม่น้อยกว่า 600 ทุน โดยทุกอำเภอทั่วประเทศ ที่มีสหกรณ์ ให้ทำหน้าที่เป็นสหกรณ์พี่เลี้ยงให้แก่โรงเรียนในพื้นที่ พร้อมให้ทุนการศึกษากับเด็กนักเรียนที่เรียนเก่งแต่ขาดทุนทรัพย์ ได้มีโอกาสเล่าเรียนจนจบปริญญาตรี
ในส่วนนิคมสหกรณ์และสหกรณ์นิคม จะจัดทำโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช ในเขตพื้นที่ของสหกรณ์นิคมหรือนิคมสหกรณ์ ที่กรมส่งเสริมสหกรณ์ดูแลอยู่ ให้มีการจัดทำแปลงปลูกพืชเพื่อการนี้ขึ้นมามีการเพาะขยายพันธุ์พันธุ์พืชหายาก พืชสมุนไพรไทย และพันธุ์พืชที่ใช้ประโยชน์ในการแปรรูปและบริโภคของชุมชนและน้อมนำพระราชดำริของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมมาราชกุมารี มาดำเนินการในการส่งเสริมศิลปาชีพที่เกี่ยวข้องกับงานด้านการเกษตร อาทิ งานฝีมือ งานหัตถกรรม การทอผ้า ให้แก่กลุ่มเกษตรกรสมาชิกสหกรณ์ เพื่อที่จะทำให้เขามีรายได้เสริมมีความเป็นอยู่ที่ดีอย่างยั่งยืน
สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงตระหนักถึงความสำคัญของขบวนการสหกรณ์ และสนพระทัยที่จะส่งเสริมและพัฒนาให้เยาวชนและพสกนิกร ทุกหมู่เหล่าได้เข้าถึงขบวนการสหกรณ์และนำหลักการสหกรณ์ไปใช้ในการดำรงชีวิต และประกอบอาชีพ นำมาซึ่งความกินดีอยู่ดีของพสกนิกร พระองค์จึงทรงเป็น "เจ้าฟ้านักพัฒนาขบวนการสหกรณ์ไทย" อย่างแท้จริง