Makerspace : Make Things Not War
Makerspace เป็นสถานที่สำหรับสร้างชิ้นงานต้นแบบ ประกอบด้วยเครื่องมือที่จำเป็นให้นักประดิษฐ์สามารถหยิบยืมมาใช้ได้ เป็นเหมือนเวิร์คช็อป/ ช็อป ที่ให้ทุกคนสามารถเข้ามาทำโปรเจคต่างได้ๆ โดยที่ทุกคนจะมีโต๊ะสำหรับสร้างผลงานของตัวเองโดยแวดล้อมไปด้วยเครื่องมือและเครื่องจักรต่างๆ เช่น เครื่องเจาะ เครื่องกลึง เครื่องตัดเหล็ก เครื่องพิมพ์ 3 มิติ เป็นต้น
โดยเครื่องมือเหล่านี้ถ้าซื้อเองจะมีราคาสูงมาก แต่นักประดิษฐ์ สามารถเข้าถึงเครื่องมือเหล่านี้ได้ที่ Makerspace โดยแลกกับเสียค่าบริการในราคาที่สมเหตุผล โดยจากนี้ไปทุกคนสามารถสร้างสิ่งต่างๆที่ตัวเองอยากได้ โดยไม่ต้องรอว่าจะไปซื้อหาที่ไหน เพราะสามารถมาสร้างเองที่ Makerspace ได้เลย เพราะมีทั้งเครื่องมือ และผู้เชี่ยวชาญที่จะคอยช่วยเหลือกันอยู่แล้ว
ทั้งนี้Makerspace กำลังได้รับความนิยมในต่างประเทศโดยเฉพาะทาง ฝั่งอเมริกา และยุโรป ประกอบกับโลกออนไลน์ที่เปิดให้มีการระดมทุน (Cloud funding) จากโครงการ Kickstarter ต่างๆ ทำให้มีนักออกแบบประสบความสำเร็จอย่างมากมาย ในการนำผลิตภัณฑ์ที่ตัวเองสร้างไปต่อยอดทางธุรกิจเพื่อก้าวเป็นผู้ประกอบการ และปรากฎการณ์นี้กำลังเกิดขึ้นในประเทศไทยของเราด้วย
โดยปลายปี 2557 ที่ผ่านมา มี Makerspace อย่างน้อย 3 แห่งในประเทศไทยเกิดขึ้น ซึ่งลักษณะก็เหมือน Makerspace ทั่วโลก ที่จะมีเครื่องมือ เครื่องใช้ต่างๆ ที่สามารถสร้างงานต้นแบบ (Prototype) ได้ อาทิ เครื่องพิมพ์ 3 มิติ (3D printer) และอุปกรณ์อิเลคโทรนิคต่างๆ Arduino (บอร์ดไมโครคอนโทรเลอร์ตระกูล AVR ที่มีการพัฒนาแบบ Open Sourceคือมีการเปิดเผยข้อมูลทั้งด้าน Hardware และ Software) Rasberri Pi (คอมพิวเตอร์ขนาดเล็ก ที่สามารถดัดแปลงในการทำสิ่งต่างๆ)
ทีม ProgressTH ไม่รอช้า และได้ลงพื้นที่ Makerspace ต่างๆ เพื่อนำมาเล่าสู่กันฟัง โดยพบว่าแต่ละ Makerspace มีเอกลักษณ์เป็นของตัวเอง จากการ ประดิษฐ์/ การสร้าง สิ่งของต่างๆ ให้เป็นรูปธรรม จนไปถึงการทำงานศิลปะ โดยมีรูปแบบโมเดลธุรกิจแตกต่างกันไป
Electronics & Engineers เริ่มต้นกันที่ Home of Maker ตั้งอยู่ที่ ชั้น 4 Fortune IT mall พระราม 9 Makerspace แห่งนี้ สร้างโดย Gravitect ซึ่งเป็นบริษัทอิเลคทรอนิคและอุปกรณ์ Arduino Nano โดย Home of Maker แบ่งเป็นส่วนๆ ได้แก่ ร้านขายอุปกรณ์อิเลคทรอนิค , Makerspace และ ส่วนของ Class ROOM โดยทุกวันพฤหัสฯจะมีการจัดอบรมความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับ Arduino และ โปรเจคอื่นๆ ที่เกี่ยวกับ Arduino เช่น การติดตั้งไฟ LED แบบอัตโนมัติ ที่ปรินท์จากเครื่องพิมพ์ 3 มิติ ทีมงานที่นี่ ส่วนใหญ่เป็นวิศกรคอมพิวเตอร์ พร้อมที่จะช่วยลูกค้าในการทำโปรเจคต่างๆ
Makers and Hackers
Maker Zoo ตั้งอยู่ที่เอกมัยซอย 4 หากคุณได้มาที่นี่ จะพบเห็นโปรเจคต่างๆมากมาย เพราะ Maker Zoo เป็นทั้ง Co-working space และทำงานพัฒนาผลิตภัณฑ์ รวมถึง Workshop ต่างๆที่เกี่ยวข้องกับ Maker ไม่ว่าจะเป็น 3D Modelling, Sensor, การทำหุ่นยนต์ , Drone ฯลฯ มาที่นี่จะได้รับความรู้และคำแนะนำที่ดีจากทีมงานที่เชี่ยวชาญเรื่อง Product development และ เรื่องอิเลคทรอนิคทุกอย่าง อีกทั้ง Maker Zoo ยังมีบทบาทสำคัญในสร้าง Maker Movement ให้เกิดขึ้นในประเทศไทย เพื่อเชื่อมโยงกับกลุ่มต่างๆในเอเชีย
มิว ภัทรพร โพธิ์สุวรรณ ผู้ก่อตั้ง Maker Zoo บอกกับทีม ProgressTH ว่า ประเทศไทยควรเป็นศูนย์กลางของความคิดสร้างสรรค์และเป็นสวรรค์ของคนที่มีความชอบอิเลคทรอนิค และเป็นพื้นที่ของคนที่อยากจะเรียนรู้ด้วยการลงมือทำ ซึ่งคนไทยจำนวนมากมีความเป็น “นักสร้าง” โดยธรรมชาติ ซึ่งไม่ใช่แค่อิเลคทรอนิคเท่านั้น แต่รวมถึงงานไม้, งานหนัง งานศิลปะหัตถกรรมต่างๆ ด้วย
Artists & Designersขณะที่ FabCafe ตั้งอยู่ที่ อารีย์ซอย 1 โดย ชุตยาเวศ สินธุพันธุ์ สถาปนิกชื่อดัง ผู้ร่วมก่อตั้ง FabCafe เล่าให้ฟังว่า ต้นแบบ Cafe นี้ขยายสาขามาญีปุ่น และ สเปน ซึ่งเป็นการแตกยอดมาจาก MIT's global Fab Lab network ซึ่งค่อนข้างเป็นวิชาการที่คนที่เข้าไปใช้เครื่องมือต่างๆได้จะเป็นนักศึกษา นักวิจัย เท่านั้น ดังนั้น FabCafe จึงอยากเป็นพื้นที่ที่ประชาชนเข้าถึงได้ โดยมีการอำนวยความสะดวกสำหรับคนที่ต้องการเข้ามาเรียนรู้ และแสดงฝีมือในการใช้เครื่องมือเทคโนโลยีต่างๆ ไม่ว่าจะเป็น 3D printing, laser cutters, และการจัดทำ Workshop ต่างๆสำหรับการออกแบบและประดิษฐ์ข้าวของต่างๆที่แต่ละคนอยากทำให้เป็นจริงด้วยตัวเอง
ตัวอย่างที่เป็นรูปธรรมในเรื่องนี้ ทีม ProgressTH ได้ลงมือทำเครื่องให้อาหารปลาอัตโนมัติ ด้วยการออกแบบเองและปรินท์ชิ้นส่วนต่างๆจาก เครื่องพิมพ์ 3 มิติ พร้อมกับติดตั้งเครื่องควบคุมเวลา/ให้อาหารปลาจาก Arduino กลายเป็นเครื่องให้อาหารปลาต้นแบบที่เราสร้างเอง ซึ่งมีเครื่องเดียวในโลก
สิ่งเหล่าได้สร้างความภูมิใจกับ Maker(สมัครเล่น) แบบเราอย่างมากมาย ที่ในยุคนี้สมัยนี้ เราสามารถทำสิ่งต่างๆเองได้ โดยไม่ต้องรอซื้อหาจากทีไหน แต่ลงมือทำเองเลย ซึ่งหากเป็นแต่ก่อนคงไม่มีทางที่จะทำด้วยตัวเองได้ แต่ ณ วันนี้ทุกอย่างเปลี่ยนไปแล้ว เทคโนโลยีในสมัยนี้ที่ใช้กัน Makerspace ช่วยทำให้ชีวิตง่ายขึ้นมาก เพราะทุกอย่างแทบจะเป็นระบบอัตโนมัติทั้งสิ้น ทุกคนทำได้ ขอเพียงแค่เปิดใจเรียนรู้เท่านั้น
Home of Maker, Maker Zoo, และ FabCafe เป็น Makerspace 3 แห่งหลักที่เปิดทำการแล้วตอนนี้ และมียังมีทีอื่นๆ เช่น ที่เชียงใหม่ด้วย ทั้งนี้ความสำคัญของ Makerspace ที่กำลังก่อร่างสร้างตัวในประเทศ หลายคนมองว่าเป็นแค่ความเคลื่อนไหวเล็กๆในแต่ละประเทศ แต่ความจริงแล้วเมื่อ Makerspace + โลกออนไลน์ ได้สร้างอิทธิพลอย่างมากในการสร้างแรงบันดาลใจให้กับผู้คนที่แม้ไม่เคยได้เจอกัน อีกทั้งยังเปิดโอกาสให้กับการเติบโตของธุรกิจใหม่ๆ อีกด้วย เพราะไม่จำเป็นต้องมีโรงงานขนาดใหญ่ก็สามารถทำ Prpduct ต่างๆได้
หลักการตรงนี้คือ สามารถสำรวจตลาดว่าผู้บริโภคต้องการอะไร จากนั้นกลับมาสร้างผลงานต้นแบบ และสามารถหาทุนได้ด้วยการระดมทุนผ่าน Cloud Funding ซึ่งหากมีคนเห็นด้วยก็จะมีคนบริจาคเงินสนับสนุน จากนั้น Maker ก็สามารถผลิตสินค้าและขายสินค้านั้นๆได้
ทั้งหมดนี้เป็นเพียงแค่จุดเริ่มต้นเท่านั้น แต่จากนี้ไปในระดับสังคม Makerspace สามารถเป็นพื้นที่ของการระดมความเห็นเพื่อแก้ปัญหาต่างๆได้อย่างเป็นรูปธรรม เพราะมีทั้งคนที่มีไอเดีย มีเครื่องมือต่างๆ และมีการคิดไปด้วยกัน เพราะฉะนั้น Makerspace จึงเป็นเหมือน ศูนย์กลางของการสร้างสิ่งสร้างสรรค์ /การศึกษา เพื่อความก้าวหน้าในชุมชนท้องถิ่นและระดับชาติ