ทรงเพียบพร้อมด้วยคุณสมบัติแห่งขัตติยราชกุมารี เป็นที่รักใคร่นับถือ ยกย่องสรรเสริญพระเกียรติคุณถึงพระปรีชาสามารถในหลายๆ ด้าน เป็นที่ประจักษ์โดยทั่วกันทั้งในประเทศและนานาประเทศทั่วโลก
พระองค์ทรงสนพระทัยงานด้านการพัฒนา ทรงนำความรู้ที่ได้จากการลงพื้นที่และสิ่งต่างๆที่ทรงพบเห็นมาใช้ในงานด้านการพัฒนาสังคม นำไปสู่โครงการตามพระราชดำริมากมายทั่วประเทศ โครงการในระยะเริ่มแรกนั้น เกี่ยวกับเด็กนักเรียนในพื้นที่ทุรกันดารที่มีปัญหาขาดสารอาหาร
พระราชทานพระราชดำริให้ส่งเสริมนักเรียนปลูกพืช เลี้ยงสัตว์ แล้วนำมาประกอบเป็นอาหารกลางวันรับประทานในโครงการเกษตรเพื่ออาหารกลางวัน เริ่มต้นเมื่อ พ.ศ. 2523 ที่โรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดนในจังหวัดราชบุรี กาญจนบุรี และประจวบคีรีขันธ์ โดยให้ความรู้กับนักเรียนในเรื่องของการทำการเกษตร การชลประทาน และการโภชนาการ พร้อมกับได้ขยายผลไปยัง โรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดนทในปัจจุบันกว่า 800 แห่งทั่วประเทศ
หม่อมหลวงจีรพันธุ์ ทวีวงศ์ เลขาธิการคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ (สำนักงาน กปร.) เปิดเผยว่า สำนักงาน กปร. ในฐานะหน่วยงานภาครัฐที่มีหน้าที่ติดตามเสด็จ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระนางเจ้า ฯ พระบรมราชินีนาถ และพระบรมวงศ์ และรับสนองพระราชดำริ โดยการสำรวจ ศึกษาวิเคราะห์ และจัดทำแผนงาน รวมทั้งพิจาราณาเสนอแนะเกี่ยวกับการจัดสรรงบประมาณ เพื่อดำเนินโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ทำหน้าที่ประสานงานวางแผนสนับสนุน และร่วมดำเนินงานกับหน่วยงานทั้งภาครัฐและเอกชนในการดำเนินงานสนองพระราชดำริ พร้อมทั้งติดตามประเมินผลการดำเนินงานในโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ จัดให้มีการศึกษาสรุปรวบรวมและถ่ายทอดประสบการณ์และองค์ความรู้ตามแนวพระราชดำริ รวมถึงการเผยแพร่ประชาสัมพันธ์โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริสู่การรับรู้ของผู้คนในสังคมเพื่อน้อมนำไปประยุกต์ใช้ ทำหน้าที่เป็นศูนย์ข้อมูลและสารสนเทศเกี่ยวกับโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ เพื่อการค้นคว้าศึกษาเรียนรู้ของผู้คนโดยทั่วไป
ตลอดช่วง30 กว่าปีที่ผ่านมา สำนักงาน กปร ได้ตามเสด็จและได้สนองพระราชดำริจนกระทั่งมีโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริของทุกพระองค์มีมากกว่า 4000 โครงการทั่วประเทศ ปัจจุบันแม้พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าฯพระบรมราชินีนาถ จะทรงเข้ารับการรักษาพระวรกาย ณ โรงพยาบาลด้วยพระพลามัยและพระชนมายุ แต่ทั้งสองพระองค์ก็ยังทรงงานอยู่อย่างต่อเนื่อง โดยมีสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงสานต่องานในโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ดังจะเห็นได้จากภาพพระราชกรณีของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ทั้งงานสานต่องานในโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริแทนทั้ง 2 พระองค์ และโครงการตามพระราชดำริในพระองค์เอง ซึ่งอาจกล่าวได้ว่า พระองค์ทรงพระราชกรณีด้วยความมานะอุสาห์ ทรงมุ่งมั่นทุ่มเทพระวรกายเพื่อประโยชน์ของประชาชนทั่วทั้งประเทศเห็นได้จากการเสด็จพระราชดำเนินเยี่ยมราษฎรอย่างต่อเนื่องทั่วประเทศไม่ว่าใกล้ไกลหรือท้องที่ที่เดินทางด้วยความยากลำบาก พระองค์มิเคยทอดทิ้งยังคงทรงงานและเยี่ยมเยียนราษฎรอย่างต่อเนื่องเสมอมา
เนื่องในโอกาสที่สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเจริญพระชนมายุ 5 รอบ ในปี 2558 ด้วยสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณ สำนักงาน กปร. ได้ ร่วมกับศูนย์ศึกษาการพัฒนาอันเนื่องมาจากพระราชดำริ จัดกิจกรรมเฉลิมพระเกีรติ ภายใต้ชื่อ ขวัญหล้า ประชาไทย ประกอบด้วยกิจกรรมหลัก 3 ด้าน ได้แก่ (1) ด้านพัฒนาคุณภาพชีวิต (2) ด้านอนุรักษ์และฟื้นฟูป่าชุมชนและปลูกพฤกษศาสตร์พรรณไม้ม่วงฯ และ (3) ด้านการเผยแพร่ประชาสัมพันธ์และจัดทำหนังสือเฉลิมพระเกียรติฯ ซึ่งจะดำเนินกิจกรรมตลอดทั้งปี 2558 นี้
โดยด้านพัฒนาคุณภาพชีวิตจะเป็นการบูรณาการการดำเนินงานส่งเสริมความรู้ด้วยการนำเกษตรกรเข้ารับการฝึกอบรมในศูนย์ศึกษาการพัฒนาทั้ง 6 แห่งทั่วประเทศ จัดให้มีโครงการอนุรักษ์และฟื้นฟูป่าชุมชนและปลูกพฤกษศาสตร์ไม้ม่วงขึ้นโดยการปลูกพรรณไม้ม่วงฯ และสวนป่าเฉลิมพระเกียรติฯ ภายในศูนย์ศึกษาฯ ทั้ง 6 แห่ง ภายใต้ชื่อ“สวนพฤกษศาสตร์พรรณไม้ม่วงเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในโอกาสฉลองพระชนมายุ 5 รอบ 2 เมษายน 2558” และ“สวนป่าเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในโอกาสฉลองพระชนมายุ 5 รอบ 2 เมษายน 2558”
พร้อมจัดโครงการปลูกต้นไม้ใหญ่เพื่อฟื้นฟูป่าด้วยการปลูกพืชอาหารที่เป็นหัวและพืชสมุนไพรเสริมในป่า เพื่อเป็นอาหารแก่ชุมชนและส่งเสริมให้ราษฎรปลูกต้นไม้เพื่อใช้สอยและเป็นแหล่งอาหาร เมื่อเหลือให้นำออกจำหน่ายเป็นรายได้ รวมถึงจะจัดทำหนังสือเฉลิมพระเกียรติฯที่เน้นเกี่ยวกับพระราชประวัติ และพระราชกรณียกิจการทรงงานภายในศูนย์ศึกษาการพัฒนาฯ ทั้ง 6 แห่งทั่วประเทศ ซึ่งประกอบด้วยพระราชดำริ ภาพขณะทรงงาน และผลที่เกิดจากแนวพระราชดำริ นอกจากนี้ยังได้จัดทำชุดหนังสือเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ประกอบด้วยหนังสือ 4 เล่ม คือ 1) หลักการทรงงาน 2) โครงการพระราชดำริ ในช่วง 3 ทศวรรษ 3)เศรษฐกิจพอเพียง 4)ความเชื่อมโยงการทรงงานระหว่างพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ทั้งนี้เพื่อให้ประชาชนทั่วไปได้มีโอกาสร่วมเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเจริญพระชนมายุ 5 รอบ ในปี พ.ศ. 2558 นี้ กับสำนักงาน กปร ผ่านกิจกรรมเฉลิมพระเกียรติฯ ดังกล่าวข้างต้นด้วย