นายวิณะโรจน์ ทรัพย์ส่งสุข เลขาธิการสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร (สศก.) กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เปิดเผยถึงผลประเมินโครงการส่งเสริมการใช้เมล็ดพันธุ์ข้าวหอมมะลิคุณภาพดี ซึ่งเป็นโครงการหนึ่งภายใต้แผนการผลิตและการตลาดข้าวครบวงจร ปี 2560/61 ซึ่งคณะรัฐมนตรีได้มีมติเห็นชอบ เมื่อวันที่ 11 เมษายน 2560 เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตข้าวหอมมะลิในพื้นที่ปลูกข้าวหอมมะลิคุณภาพ
การดำเนินโครงการ (มีนาคม – ตุลาคม 2560) กระทรวงเกษตรฯ โดยกรมการข้าว ได้ส่งเสริมให้ชาวนามีความรู้และสามารถผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวหอมมะลิคุณภาพดีไว้ใช้เอง และจำหน่ายเมล็ดพันธุ์ข้าวหอมมะลิ พันธุ์ขาวดอกมะลิ 105 และ กข15 แก่เกษตรกร โดยได้สมทบเงินค่าจัดซื้อเมล็ดพันธุ์ข้าว กิโลกรัมละ 12 บาท จำนวน 2,244 ตัน แก่เกษตรกรที่เข้าร่วมโครงการ ใน 21 จังหวัด รวม 1,267 กลุ่ม เกษตรกร 30,907 ราย พื้นที่ 147,554 ไร่
จากการติดตามประเมินผลโครงการฯ พบว่า เกษตรกรซื้อเมล็ดพันธุ์จากโครงการปริมาณเฉลี่ยรายละ 72 กิโลกรัม นำไปปลูกในพื้นที่รายละ 5 ไร่ โดยเกษตรกรร้อยละ 75 ได้เข้าร่วมประชุมและรับการถ่ายทอดความรู้จากเจ้าหน้าที่ศูนย์ เมล็ดพันธุ์ หรือศูนย์วิจัยข้าว ในเรื่องอัตราการใช้เมล็ดพันธุ์ที่เหมาะสม ความรู้เกี่ยวกับการปฏิบัติเพื่อลดต้นทุน การผลิตเมล็ดพันธุ์ไว้ใช้เอง การตรวจสอบคุณภาพเบื้องต้น และการเก็บรักษาเมล็ดพันธุ์เพื่อใช้ในฤดูกาลถัดไป ซึ่งจากความรู้และคำแนะนำที่ได้รับ ทำให้มีการใช้เมล็ดพันธุ์ลดลงจากเดิมที่เคยใช้ไร่ละ 18 กิโลกรัม เหลือไร่ละ 15 กิโลกรัม
ด้านผลผลิตข้าวในโครงการ เฉลี่ย 402 กิโลกรัมต่อไร่ สูงกว่าก่อนเข้าโครงการประมาณไร่ละ 7 กิโลกรัม โดยเกษตรกร ร้อยละ 87 เก็บผลผลิตคัดไว้เป็นเมล็ดพันธุ์ใช้ในปีต่อไป เฉลี่ยรายละ 363 กิโลกรัม โดยมีเกษตรกรบางรายจัดทำเป็นแปลงผลิตเมล็ดพันธุ์โดยเฉพาะอีกด้วย
ทั้งนี้ ภาพรวมโครงการฯ พบว่า เกษตรกรมีความพอใจโครงการส่งเสริมการใช้เมล็ดพันธุ์ฯ ในระดับมากที่สุด และมีความต้องการเมล็ดพันธุ์คุณภาพดีจากภาครัฐ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในพื้นที่ที่ห่างไกลจากศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวและศูนย์วิจัยข้าว โดยยินดีจะจ่ายเงินค่าเมล็ดพันธุ์บางส่วนในอัตรา กิโลกรัมละ 10-15 บาท