ครูอุทัย เจียรศิริ ครูศิลป์ของแผ่นดิน 2562 ผลงาน “เครื่องถม” หัตถศิลป์ชั้นสูงสืบทอดมาแต่โบราณ

พุธ ๑๒ มิถุนายน ๒๐๑๙ ๑๗:๓๖
หัวใจสำคัญของการอนุรักษ์งานศิลปหัตถกรรมในปัจจุบัน เกิดจากบุคคลผู้มีทักษะฝีมือ และผู้ที่เล็งเห็นถึงความสำคัญได้สืบสานเพื่อรักษาคุณค่าภูมิปัญญาดั้งเดิมในศาสตร์และศิลป์เชิงช่าง เพื่อให้ดำรงคงอยู่ส่งต่อไปถึงคนรุ่นหลังได้สัมผัสสืบสานต่อไปไม่สูญหายไปตามกาลเวลานั่นเอง การเชิดชูบุคคลก็เป็นภารกิจหนึ่งของ ศูนย์ส่งเสริมศิลปาชีพระหว่างประเทศ (องค์การมหาชน) ศ.ศ.ป. หรือ SACICT ได้ดำเนินโครงการมาอย่างต่อเนื่องทุกๆปี ภายใต้โครงการดำเนินกิจกรรมคัดสรร และเชิดชูเกียรติบุคคลที่ทรงคุณค่าเหล่านี้ใน 3 สถานะ ประกอบด้วย "ครูศิลป์ของแผ่นดิน – ครูช่างศิลปหัตถกรรม–ทายาทช่างศิลปหัตถกรรม"ประจำปี 2562

โดย "นางอัมพวัน พิชาลัย" ผู้อำนวยการศูนย์ส่งเสริมศิลปาชีพระหว่างประเทศ กล่าวว่า ได้เฟ้นบุคคลที่มีองค์ความรู้ภูมิปัญญาที่สืบทอดมาแต่ดั้งเดิมมีทักษะฝีมือเชิงช่างในงานศิลปหัตถกรรม จากทั่วประเทศกว่า 300 ราย คัดสรรผู้ที่มีทักษะฝีมือในงานศิลปหัตถกรรม มีคุณสมบัติครบถ้วนตามหลักเกณฑ์ และมีผลงานโดดเด่นได้ประกาศเชิดชูเกียรติ พร้อมนำสุดยอดผลงาน ที่สะท้อนตัวตนของผู้ได้รับการเชิดชูผลงานในปีนี้ทุกท่าน ได้คัดเลือกบุคคลภายใต้โครงการเชิดชูเกียรติฯ ประกอบด้วย "ครูศิลป์ของแผ่นดิน" จำนวน 7 ท่าน "ครูช่างศิลปหัตถกรรม" จำนวน 10 ท่าน และ "ทายาทช่างศิลปหัตถกรรม" จำนวน 8 ท่าน

"ผลงานทั้ง 25 ท่านนั้น ได้ผ่านการคัดสรรผลงานและคุณสมบัติของผลงานศิลปหัตถกรรม นำผลงานมาจัดแสดงภายในงานอัตลักษณ์แห่งสยาม ครั้งที่10 พร้อมทั้งเผยแพร่เกียรติประวัติ ผลงาน เทคนิคเชิงช่าง รวมถึงการถ่ายทอดแนวคิดแรงบันดาลใจในการทำงานหัตถกรรม ซึ่งการจัดงานโดยภาพรวมในปีนี้ถือว่าประสบความสำเร็จเป็นอย่างมาก เนื่องจากในปัจจุบันตลาดงานหัตถศิลป์ไทยกำลังเติบโตขึ้นอย่างต่อเนื่อง ผู้ที่ชื่นชอบและหลงใหลมีความต้องการและแสวงหางานหัตถศิลป์ไปใช้ในชีวิตประจำวันเพิ่มมากขึ้น รวมถึงการแลกเปลี่ยน ต่อยอดองค์ความรู้ และสร้างนวัตกรรมใหม่ๆที่ทำให้งานศิลปหัตถกรรมเข้าไปเป็นส่วนหนึ่งของการใช้งาน ในชีวิตประจำวันได้อย่างกลมกลืน "

"ครูศิลป์ของแผ่นดิน" เป็นหนึ่งในโครงการที่เฟ้นหาผู้มีทักษะเชิงช่างสูงที่สุดในภูมิขององค์ความรู้ เป็นบุคคลที่คร่ำหวอดในวงการศิลปหัตถกรรมที่มีเทคนิคเชิงช่างชั้นสูง และเป็นงานศิลปหัตถกรรมที่ตกทอดมาจากภูมิปัญญาที่สืบทอดกันมาจากรุ่นสู่รุ่น รวมทั้งเรื่องคุณธรรม จริยธรรม ที่ได้รับการยอมรับจากสังคมในท้องถิ่น โดย "ครูอุทัย เจียรศิริ" เป็นหนึ่งผู้ที่ได้รับเชิดชูเกียรติเป็นครูศิลป์ของแผ่นดิน ประจำปี 2562 ประเภทงาน "เครื่องถม" เครื่องถมและงานคร่ำโบราณ ถือเป็นงานหัตถศิลป์ชั้นสูงที่มีความวิจิตรบรรจงเป็นเอกลักษณ์แห่งความเป็นไทยที่สืบทอดต่อกันมาอย่างยาวนาน ครูอุทัยเกิดในครอบครัวที่ทำงานเครื่องถม จ.นครศรีธรรมราช เริ่มเรียนรู้และฝึกทำเครื่องถมตั้งแต่อายุเพียง 15 ปีจากนายปลอด เจียรศิริ ผู้เป็นลุง และเป็นครูสอนอยู่ที่วิทยาลัยศิลปหัตถกรรมนครศรีธรรมราช เมื่อลุงย้ายมารับราชการที่วิทยาลัยเพาะช่าง จึงทำให้ครูอุทัยได้ติดตามมาเรียนรู้งานเครื่องถมที่กรุงเทพฯ ด้วย จนปี พ.ศ 2522 ก็ ได้รับเลือกให้เป็นครูสอนงานเครื่องถมให้กับสมาชิกในโครงการศิลปาชีพในสวนจิตรลดา ด้วยในเวลานั้นสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ ในรัชกาลที่ 9 ทรงมีพระราชเสาวณีย์ ให้นำงานหัตกรรมไทยที่ใกล้จะสูญหาย กลับมาฟื้นฟูใหม่ให้เป็นที่รู้จักมากขึ้น ซึ่งงาน "เครื่องถม" และ "งานคร่ำ" ถือเป็นหนึ่งในงานหัตถกรรมสำคัญที่ใกล้สูญหาย ในขณะนั้นพระองค์จึงทรงมีพระราชประสงค์ให้นำงานทั้ง 2 แขนงกลับมาฟื้นฟูอีกครั้ง

ในขณะที่ได้สอนงานเครื่องถมอยู่ในสวนจิตรลดา ครูอุทัย บอกว่า ได้มีโอกาสรู้จักกับ "นายสมาน ไชยสุกุมาร" บุตรของขุนสารพัดช่าง (ข้าราชการกรมวังนอกในสมัยรัชกาลที่ 5 ที่มีความรู้ ฝีมือและความเชี่ยวชาญในศิลปะงานคร่ำ) ตนจึงมีโอกาสได้ร่ำเรียน และฝึกฝนฝีมือด้านกระบวนการทำงานของ "งานคร่ำแบบโบราณ" จากนายสมาน จนเกิดเป็นทักษะความชำนาญ ทั้งในงาน "เครื่องถม" และ "งานคร่ำ" จึงยึดเป็นอาชีพหลัก ซึ่งปัจจุบันได้สร้างสรรค์ผลงานเครื่องถม และงานคร่ำโบราณ ภายใต้ชื่อ "เครื่องถมอุทัย" ด้วยความภาคภูมิใจ เพราะเป็นงานที่ใกล้จะสูญหาย โดยเฉพาะ "งานคร่ำ" ซึ่งเป็นงานช่างโบราณที่นับวันจะหาผู้รู้ ในวิชาช่างแขนงนี้ได้ยาก เพราะนอกเหนือจากงานคร่ำที่ทำอยู่ในสวนจิตรลดาแล้ว ปัจจุบันคงมีเพียงนายอุทัยเท่านั้นที่ยังคงสืบทอดหัตถศิลป์ชั้นสูงแขนงนี้ไว้เป็นเวลากว่า 45 ปี

"ครูอุทัย" ไม่เพียงเป็นที่รู้จักกันดีในวงการช่างหัตถศิลป์ไทย แต่ผลงานยังเป็นที่ประจักษ์แก่บุคคลทั่วไปทั้งในและต่างประเทศ ที่ทราบดีถึงผลงานที่งดงาม ทรงคุณค่า ผลงานทุกชิ้นจึงมักถูกนำไปใช้เป็นของกำนัลให้แก่แขกบ้านแขกเมืองและคนสำคัญระดับแถวหน้าของประเทศ เอกลักษณ์ที่โดดเด่นของ "เครื่องถม" คือการผสมผสานระหว่างรูปทรงและลวดลายที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะในชิ้นงานที่สร้างสรรค์ ลวดลายที่สร้างความโดดเด่นในผลงานเครื่องถม มีทั้งลายธรรมชาติ เช่น ลายพุดตาน ลายใบเทศ และลายแบบประดิษฐ์ หรือลายที่ใช้เล่าเรื่องราวในวรรณคดี เป็นต้น โดยผลงานจากฝีมือของครูอุทัย ได้รับรองมาตรฐาน และเป็นที่ยอมรับจากคนทั้งในและต่างประเทศ ผลงานที่โดดเด่นที่สำคัญๆ เช่น ได้รับคัดเลือกจากกรมศิลปากรให้เป็นผู้จัดสร้าง "บุษบกถมทอง" ทูลเกล้าฯ ถวายพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 เนื่องในวโรกาสครองราชย์ครบ 72 พรรษา ด้านเอกลักษณ์ผลงาน "งานคร่ำ" ที่โดดเด่น คือ กระบวนการสร้างลวดลายที่เกิดจากการใช้เส้นทอง หรือเส้นเงินที่รีดเป็นเส้นลวดที่มีขนาดเล็กเท่าเส้นผม ฝังเป็นลวดลายลงไปในเหล็กด้วยทักษะความชำนาญ จนทำให้ผลงาน "คร่ำทอง" ฝีมือนายอุทัยมีความละเอียดอ่อน ประณีต สร้างความประทับใจให้กับผู้ที่พบเห็นเป็นอย่างยิ่ง

"ผมภาคภูมิใจในความเป็นครูที่เรามีโอกาสได้ฝากฝีมือ ได้เผยแพร่ความรู้ให้คนรุ่นหลัง ได้สอนเด็ก สอนชาวบ้านที่ไม่ได้ทำงาน ไม่ได้เรียนหนังสือมาฝึกอาชีพ เขาทำได้ก็มีรายได้ นอกจากนี้ ยังได้ทำงานด้านอนุรักษ์ ซึ่งไม่ใช่ทำเพื่อเงิน แต่เป็นการทำเพื่อรักษาคุณค่าของงานโบราณ สิ่งสำคัญผมยังภูมิใจมากที่สามารถนำเครื่องถมนคร และงานคร่ำโบราณ กลับมาเป็นส่วนหนึ่งในชีวิตของคนในปัจจุบันได้ ด้วยการดีไซน์เครื่องประดับในรูปลักษณ์ใหม่ ที่สอดรับกับรสนิยมและความต้องการของคนยุคใหม่ได้อย่างดี" ครูอุทัย กล่าวทิ้งท้าย

ข่าวประชาสัมพันธ์ล่าสุด

๑๑ เม.ย. อ.อ.ป. ร่วม พิธีสรงน้ำพระ ขอพร เนื่องในวันสงกรานต์ประจำปี 2567 ทส.
๑๑ เม.ย. 1 จาก 1,159 ศูนย์การค้า เดอะ พาลาเดียม เวิลด์ ช้อปปิ้ง ส่งมอบลอตเตอรี่ที่ไม่ถูกรางวัล จำนวน 125,500 ใบ ให้กับศูนย์สาธารณสงเคราะห์เด็กพิเศษ วัดห้วยหมู
๑๑ เม.ย. JPARK ประชุมสามัญผู้ถือหุ้นประจำปี 2567 ผถห. อนุมัติปันผล 0.0375 บาทต่อหุ้น
๑๑ เม.ย. สเก็ตเชอร์ส สนับสนุนเทคโนโลยีเพื่อความสบายแก่บุคลากรทางการแพทย์ บริจาครองเท้ารุ่น GOwalk 7(TM) สำหรับบุคลากรทางการแพทย์
๑๑ เม.ย. ศูนย์คนหายไทยพีบีเอส ร่วมกับสถาบันนิติวิทยาศาสตร์ ทำงานเชิงป้องกัน เก็บก่อนหาย ในผู้สูงอายุ
๑๑ เม.ย. จุฬาฯ อันดับ 1 ของไทย การจัดอันดับมหาวิทยาลัยโดย QS WUR by Subject 2024
๑๑ เม.ย. ครั้งแรกในไทย 'Pet Us' เนรมิตพื้นที่จัดกิจกรรม มะหมามาหาสงกรานต์ ชวนน้องหมาทั่วทั้ง 4 ภาคร่วมสนุกในช่วงสงกรานต์ 13-14 เมษายน ตอกย้ำความสำเร็จฉลอง 'Pet Us' ครบ 3
๑๑ เม.ย. LINE STICKER OCHI MOVE จาก OCEAN LIFE ไทยสมุทร คว้ารางวัลชนะเลิศ Best Sponsored Stickers in Insurance ในงาน LINE THAILAND AWARDS
๑๑ เม.ย. วว. ผนึกกำลังหน่วยงานเครือข่าย พัฒนาเชื่อมโยงการค้า ตลาด วิจัย เทคโนโลยี นวัตกรรม สู่การพัฒนาที่ยั่งยืน
๑๑ เม.ย. บริษัท เค วัน วัน ดี จำกัด ถือฤกษ์ดีจัดพิธีบวงสรวง ซีรี่ส์ Girl's Love เรื่องใหม่ Unlock Your Love : รักได้ไหม ?