ปัญญาสมาพันธ์เพื่อการวิจัยความเห็นสาธารณะแห่งประเทศไทย ร่วมกับ บมจ.ซีพี ออลล์ ในฐานะองค์กรที่ทำหน้าที่สำรวจและวิจัยเพื่อประโยชน์ต่อสังคม เล็งเห็นความจำเป็นของการศึกษาถึงการรับรู้และความเข้าใจของประชาชนเกี่ยวกับกฎหมายและหน่วยงานที่รับผิดชอบเรื่องภัยไซเบอร์ จึงจัดทำวิจัยเรื่อง “ภัยไซเบอร์: การรับรู้และความเข้าใจของประชาชน เกี่ยวกับกฎหมาย และหน่วยงานที่รับผิดชอบ” ขึ้น
โดยศึกษาถึงการรับรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับกฎหมายและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการดูแลภัยทางโลกไซเบอร์ เพื่อเป็นแนวทางให้ภาครัฐหรือหน่วยงานที่เกี่ยวข้องนำไปพัฒนารูปแบบในการสร้างการรับรู้ ความเข้าใจในด้านกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการใช้งานคอมพิวเตอร์และอินเทอร์เน็ตให้แก่ประชาชนได้ดียิ่งขึ้นต่อไป
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.เสาวณีย์ ไทยรุ่งโรจน์ รองอธิการบดีฝ่ายวิจัย มหาวิทยาลัยหอการค้าไทยและคณะกรรมการบริหารนโยบายปัญญาสมาพันธ์ฯ กล่าวว่า “จากผลการสำรวจกลุ่มตัวอย่าง พบว่า ส่วนใหญ่เป็นนักเรียนนักศึกษาที่มีอายุระหว่าง 15-25 ปี มีพฤติกรรมการใช้อินเทอร์เน็ตวันละประมาณ 1-2 ชั่วโมง สถานที่ใช้อินเทอร์เน็ตมากที่สุดคือที่บ้าน
ภัยไซเบอร์ที่พบบ่อยที่สุดคือ ได้รับอีเมล์โฆษณาขายสินค้าหรือชักชวนทำงานจากบุคคลที่ไม่รู้จัก รองลงมาคือ ได้รับไวรัสทางอีเมล์หรือจากการเปิดเว็บไซต์ และถูกใช้คำพูดไม่สุภาพ หมิ่นประมาททางอีเมล์ เว็บบอร์ดหรือสังคมออนไลน์ ส่วนการดำเนินการเพื่อเอาผิด กลับพบว่ากลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ระบุว่าไม่ดำเนินการใด ๆ กับผู้กระทำความผิดเลย รองลงมาคือเรียกร้องความเป็นธรรมผ่านสังคมออนไลน์และผู้ดูแล ซึ่งอาจจะเป็นทางเลือกที่ผู้ใช้อินเทอร์เน็ตรู้สึกเข้าถึงได้มากกว่า
นอกจากนี้ กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ให้ความเห็นว่า บทลงโทษของผู้กระทำความผิดตาม พ.ร.บ.ว่าด้วยการกระทำผิดเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์นั้น สมควรทั้งถูกจำคุกและปรับเงินมากที่สุดถึงร้อยละ 62 โดยร้อยละ 42.6 ตอบว่ารู้สึกกลัวที่จะกระทำผิด ซึ่งเป็นสัดส่วนที่น้อยกว่ากลุ่มที่รู้สึกว่ากลัวจะตกเป็นเหยื่อที่มีมากถึงร้อยละ 58.3 และส่วนใหญ่ตอบต้องการให้มีหน่วยงานเข้ามาดูแลและป้องกันภัยทางไซเบอร์”
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.เสาวณีย์ กล่าวอีกว่า “เมื่อถามว่า หากโดนกระทำผิดทางอินเทอร์เน็ตสามารถเรียกร้องได้ที่ไหนกับใคร กลุ่มตัวอย่างร้อยละ 51.1 ทราบว่าร้องเรียนได้แต่ไม่ทราบว่าจะต้องร้องเรียนที่ไหนกับใคร รองลงมาร้อยละ 34.0 ตอบว่าไม่เคยทราบมาก่อนว่าร้องเรียนได้ กลุ่มตัวอย่างร้อยละ 35 ไม่ทราบมาก่อนว่ามีกฎหมายนี้ ราวร้อยละ 35.9 ตอบว่าทราบว่ามีพระราชบัญญัติว่าด้วยการกระทำผิดเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์ พ.ศ.2550 แต่ไม่เคยอ่าน มีร้อยละ 22 ที่เคยอ่านแต่ไม่เข้าใจในบางประเด็น”
“ผลการศึกษาตรงนี้สะท้อนให้เห็นถึงกระบวนการในการสร้างความรู้ความเข้าใจให้แก่ประชาชน โดยเฉพาะกลุ่มเยาวชนที่มีความเสี่ยงที่จะตกเป็นเหยื่อของการกระทำผิด หรือเป็นผู้กระทำผิดเสียเอง
กลุ่มเยาวชนอายุ 15-25 ปีเหล่านี้ มีความเห็นว่าพระราชบัญญัติสามารถแก้ปัญหาได้ในระดับน้อย ในขณะที่ทุกกลุ่มตัวอย่างกว่าร้อยละ 68.4 ตอบสอดคล้องว่าพระราชบัญญัติสามารถแก้ปัญหาได้ในระดับน้อยที่สุดถึงปานกลาง และอีกร้อยละ 12.4 เห็นว่าพระราชบัญญัติไม่สามารถป้องกันปัญหาได้” ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.เสาวณีย์ กล่าวสรุป
ด้าน พ.ต.อ. สมพร แดงดี ผู้กำกับการ 3 กองบังคับการปราบปรามการกระทำความผิดเกี่ยวกับอาชญากรรมทางเทคโนโลยี กล่าวว่า “ในปี 2553 ได้รับร้องเรียนปัญหาอาชญากรรมทางอินเทอร์เน็ตเป็นจำนวน 245 เรื่อง แต่ในปี 2554 ได้รับเรื่องแล้วถึง 191 เรื่อง ซึ่งเป็นอัตราที่มากกว่าปีที่แล้ว
ในจำนวนนี้ เรื่องที่ได้รับร้องเรียนมากที่สุดคือเรื่องการหมิ่นประมาท ทั้งเรื่องหมิ่นประมาทบุคคลทั่วไปหรือหมิ่นประมาทสถาบัน รองลงมาคือ การพนันผ่านเว็บไซต์ ทั้งการแทงบอล การแทงหวย อันดับต่อมาคือ เว็บฉ้อโกง หลอกลวง โฆษณาชวนเชื่อแบบผิดๆ และอันดับสุดท้ายคือ เว็บไซต์อนาจาร ซึ่งเป็นปัญหาที่ต้องได้รับการแก้ไขอย่างเร่งด่วน นอกจากนั้นการซื้อขายของผิดกฎหมายผ่านอินเทอร์เน็ตก็ยังพบเห็นเป็นจำนวนมาก ซึ่งเป็นการกระทำความผิดโดยใช้สื่อเป็นตัวกลาง”
พ.ต.อ. สมพร กล่าวด้วยว่า “กลุ่มที่น่าเป็นห่วงคือ เยาวชน ซึ่งเป็นกลุ่มที่ใช้อินเทอร์เน็ตโดยเฉลี่ยมากที่สุด กองบังคับการปราบปรามฯ จึงตั้ง “โครงการออนไลน์ใสสะอาด” จัดกลุ่มเดินรณรงค์ตามสถานศึกษาต่างๆ เพื่อให้ความรู้ในการใช้อินเทอร์เน็ตให้ปลอดภัย รู้เท่าทันภัยจากอินเทอร์เน็ต และยังตั้งสายด่วนออนไลน์เพื่อรับร้องทุกข์ตลอด 24 ชั่วโมงอีกด้วย”
ส่วนวันฉัตร ผดุงรัตน์ ผู้ก่อตั้งเว็บไซต์ www.pantip.com บอกว่า “การใช้อินเทอร์เน็ตมีทั้งข้อดีและข้อเสียอยู่ที่ผู้ใช้จะมีความรู้เรื่องกฎหมายการใช้มากแค่ไหน ทั้งการซื้อขายสินค้าผิดกฎหมายทางอินเทอร์เน็ต การขึ้นข้อความรุนแรงหมิ่นประมาท โฆษณาหลอกลวงชวนเชื่อ ซึ่งล้วนแล้วแต่เป็นสิ่งผิดกฎหมาย
เว็บไซต์ก็มีมาตรการป้องกันอย่างต่อเนื่องอยู่แล้วด้วยการเพิ่มการสมัครสมาชิกให้รัดกุมขึ้น มีการกรอกข้อมูลในหลายส่วน การสร้างกลไกการใช้งานให้รัดกุม และเพิ่มมาตรการในการตรวจสอบข้อมูลของผู้ซื้อขายให้มากขึ้น ถ้าพบเห็นข้อมูลในทางผิดกฎหมาย ก็จะปิดกระทู้นั้นทันที” วันฉัตร กล่าว
จากข้อมูลต่าง ๆ ข้างต้นสามารถสะท้อนให้เห็นถึงการกระทำผิดทางอินเทอร์เน็ตที่มีจำนวนมากและยังเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ซึ่งต้องอาศัยการควบคุมดูแลทั้งจากภาครัฐและเอกชนที่จะร่วมมือเฝ้าระวัง รวมทั้งให้ความรู้ความเข้าใจแก่ประชาชน โดยเฉพาะกลุ่มเยาวชนที่มีความเสี่ยงตกเป็นเหยื่อของการกระทำผิด หรือเป็นผู้กระทำผิดเสียเอง
สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่
บริษัทไอเดียเวิร์คส์ คอมมิวนิเคชั่นส์ จำกัด
คุณอาร์โนลด์ ทวีเพ็ชร
คุณศุภมาศ พูลสวัสดิ์