พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร เริ่มเสด็จพระราชดำเนินไปทรงเยี่ยมเยียนราษฎรในทุกภูมิภาคของประเทศ ตั้งแต่ปี 2495 ด้วยมีพระราชประสงค์ที่จะรับทราบถึงปัญหาความทุกข์ยากเดือดร้อนและความต้องการของราษฎร ที่ส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม ทรงพบว่าปัญหาที่ราษฎรประสบอยู่ตลอดมาคือความยากจน การเป็นหนี้สินที่เกิดจากกู้ยืมมาทำไร่ ทำนา แต่ต้องประสบกับความขาดทุนเนื่องเพราะสภาพดินฟ้าอากาศไม่เอื้ออำนวย ฝนไม่ตกต้องตามฤดูกาล เกิดอุทกภัยน้ำท่วมไร่นา พืชผลเสียหาย ผลผลิตขายไม่ได้ และยังถูกกดราคาจากตลาดและพ่อค้าคนกลาง นับเป็นวงจรแห่งความทุกข์ยากที่ไม่อาจหลีกเลี่ยงได้ ทรงซักถามเรื่องราวต่างๆ ในทุกครั้งที่เสด็จฯ ไปยังพื้นที่ชนบท ทำให้ทรงรับทราบถึงปัญหาที่เกิดขึ้นจากราษฎรเอง และจากเจ้าหน้าที่ของรัฐที่ปฏิบัติงานอยู่ในพื้นที่ รวมทั้งทรงสังเกตสภาพทางภูมิศาสตร์และสังคมไปพร้อมๆ กัน ทรงรวบรวมข้อมูลเหล่านี้ไว้ เพื่อเป็นแนวทางที่จะพระราชทานพระราชดำริ ในการดำเนินงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ เพื่อพัฒนาชีวิตความเป็นอยู่ของราษฎรเหล่านี้ให้ดีขึ้น สามารถพึ่งตนเองได้ ดำรงชีวิตอย่างมีความสุขและยั่งยืน
พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร ได้ทรงอุทิศพระวรกาย ประกอบพระราชกรณียกิจเพื่อประชาชนของพระองค์อย่างต่อเนื่อง เสด็จพระราชดำเนินไปทั่วทุกภูมิภาคของประเทศไทย จนมีคำกล่าวที่ว่า ทุกหนทุกแห่งบนผืนแผ่นดินไทยที่รอยพระบาทได้ประทับลง ทรงขจัดทุกข์ยาก นำความผาสุก มาสู่ราษฎร ด้วยพระอัจฉริยภาพและสายพระเนตรอันยาวไกล ทรงอุทิศพระองค์เพื่อประโยชน์สุขของราษฎร และเพื่อความเจริญพัฒนาของประเทศชาติ โดยมิได้ทรงคำนึงถึงประโยชน์สุขส่วนพระองค์เลย
ตลอดระยะเวลาที่ทรงครองสิริราชสมบัติกว่า 70 ปี พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร ได้พระราชทานพระราชดำริให้ส่วนราชการต่างๆ ดำเนินงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ เพื่อช่วยเหลือประชาชนทุกหมู่เหล่า ซึ่งทุกโครงการล้วนมีจุดมุ่งหมายที่สำคัญคือ "ความพออยู่ พอกิน" ของประชาชนทั้งสิ้น โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริจึงถือกำเนิดขึ้นในประเทศไทย ตามพระราชปณิธานที่จะขจัดทุกข์บำรุงสุขแก่ปวงชนชาวไทยของพระองค์ให้หมดสิ้น จวบจนทุกวันนี้ สำนักงาน กปร. ยังคงเป็นหน่วยงานกลางในการสนองพระราชดำริดำเนินงานเกี่ยวกับโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริอย่างแข็งขัน กระทั่งปัจจุบันมีโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริมากกว่า 4,600 โครงการ
พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร ได้ทรงอุทิศพระวรกาย ประกอบพระราชกรณียกิจ เพื่อประชาชนของพระองค์อย่างต่อเนื่อง ทรงบำเพ็ญพระองค์อยู่ในทศพิศราชธรรม หรือธรรม 10 ประการของพระราชาอย่างเคร่งครัด ทรงครองแผ่นดินโดยธรรมอย่างแท้จริง และธรรมแห่งราชานี้เองที่คุ้มครองปกป้องสถาบันพระมหากษัตริย์ให้มั่นคงแข็งแรงมาจนถึงทุกวันนี้