นายวิณะโรจน์ ทรัพย์ส่งสุข เลขาธิการสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร (สศก.) กระทรวงเกษตรและสหกรณ์เปิดเผยถึงสถานการณ์ข้าวนาปรังปีเพาะปลูก 2560/61 โดยผลพยากรณ์เบื้องต้น (ข้อมูล ณ 20 กุมภาพันธ์ 2561) คาดว่า ผลผลิตข้าวนาปรัง ปีเพาะปลูก 2560/61จะมีปริมาณ 7.8 ล้านตัน ซึ่งเชื่อว่าไม่ส่งผลกระทบต่อราคาข้าวเปลือกที่เกษตรกรขายได้ หากมีการบริหารจัดการที่ดี
สำหรับผลผลิตต่อไร่คาดว่าจะเก็บเกี่ยวได้ 665 กก.ต่อไร่โดยข้าวพันธุ์ปทุมธานี 1 ข้าวเจ้าอื่นๆ และข้าวเหนียว มีผลผลิตต่อไร่เพิ่มขึ้นเนื้อที่เพาะปลูก คาดว่ามีจำนวน11.9 ล้านไร่ เนื่องจากปริมาณน้ำในอ่างเก็บน้ำส่วนใหญ่และแหล่งน้ำตามธรรมชาติเมื่อต้นฤดูมีปริมาณน้ำมากกว่าปีที่แล้ว ประกอบกับเกษตรกรบางส่วนปลูกชดเชยข้าวนาปีที่เสียหายจากน้ำท่วม
ด้านราคา ราคาข้าวเปลือกที่เกษตรกรขายได้ตั้งแต่ช่วงต้นปีมาถึงขณะนี้ยังอยู่ในเกณฑ์ดี โดยราคาข้าวเปลือกเจ้าความชื้น 15% ในช่วง 2 เดือนแรกของปี 2561 (มกราคม –กุมภาพันธ์ 2561) เฉลี่ยตันละ 7,748 บาท สูงขึ้นจากตันละ 7,438 บาท ในช่วงเดียวกันของปีที่ผ่านมา (คิดเป็นร้อยละ 4.17) ทั้งนี้ ผลผลิตข้าวนาปรังจะออกสู่ตลาดมากในช่วงเดือนมีนาคม – เมษายน 61 ประมาณร้อยละ 58 ของผลผลิตข้าวนาปรังทั้งหมด
อย่างไรก็ดีรัฐบาลได้เตรียมการเพื่อให้การผลิตข้าวสอดคล้องกับความต้องการตลาด จึงเห็นชอบให้ดำเนินโครงการปรับพื้นที่ปลูกพืชทดแทนการปลูกข้าวรอบที่ 2 (ข้าวนาปรัง) ภายใต้แผนการผลิตและการตลาดข้าวครบวงจร ปี 2560/61 (ด้านการผลิต) จำนวน 5 โครงการดังนี้
มติคณะรัฐมนตรีวันที่ 21 พฤศจิกายน 2560 เห็นชอบให้กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ดำเนินโครงการปรับเปลี่ยนพื้นที่การปลูกพืชให้เหมาะสม ภายใต้แผนการผลิตและการตลาดข้าวครบวงจร ปี 2560/61 (ด้านการผลิต) จำนวน 2 โครงการ วงเงินรวม 536.69 ล้านบาท ได้แก่ 1) โครงการส่งเสริมการปลูกพืชหลากหลาย ฤดูนาปรัง ปี 2561 (กรมส่งเสริมการเกษตร)
เป้าหมาย 150,000 ไร่ ใน 53 จังหวัด โดยสนับสนุนค่าใช้จ่ายให้เกษตรกรในการปรับเปลี่ยนการปลูกข้าวไปปลูกพืชที่หลากหลาย ไร่ละ 2,000 บาท ครัวเรือนละไม่เกิน 15 ไร่ และ 2) โครงการปลูกพืชปุ๋ยสด ฤดูนาปรัง ปี 2561 (กรมพัฒนาที่ดิน) เป้าหมาย200,000 ไร่ ใน 22 จังหวัดลุ่มน้ำเจ้าพระยาและลุ่มน้ำแม่กลอง โดยสนับสนุนเมล็ดพันธุ์พืชปุ๋ยสด ไร่ละ 5 กก.และสนับสนุนค่าไถ 2 ครั้งๆ ละ 500 บาท
ต่อมา ได้มีมติคณะรัฐมนตรีวันที่ 12 ธันวาคม 2560 เห็นชอบให้กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ดำเนินโครงการปรับพื้นที่ปลูกพืชทดแทนการปลูกข้าวรอบที่ 2 ภายใต้แผนการผลิตและการตลาดข้าวครบวงจร ปี 2560/61 (ด้านการผลิต)อีกจำนวน 3 โครงการ วงเงินรวม 1,687.15 ล้านบาท ได้แก่ 1) โครงการขยายการส่งเสริมการปลูกพืชหลากหลาย ฤดูนาปรัง ปี 2561 (กรมส่งเสริมการเกษตร)เป้าหมาย 300,000 ไร่ ใน 53 จังหวัด โดยสนับสนุนค่าใช้จ่ายให้เกษตรกรในการปรับเปลี่ยนการปลูกข้าวไปปลูกพืชที่หลากหลาย ไร่ละ 2,000 บาท ครัวเรือนละไม่เกิน 15 ไร่ 2) โครงการขยายการปลูกพืชปุ๋ยสด ฤดูนาปรัง ปี 2561(กรมพัฒนาที่ดิน) เป้าหมาย 200,000 ไร่ ใน 10 จังหวัด โดยสนับสนุนเมล็ดพันธุ์พืชปุ๋ยสด ไร่ละ 5 กก. และสนับสนุนค่าไถ 2 ครั้งๆ ละ 500 บาท และ 3) โครงการส่งเสริมการปลูกพืชอาหารสัตว์ ฤดูนาปรัง ปี 2561(กรมปศุสัตว์) เป้าหมาย 400,000 ไร่ ใน 28 จังหวัด โดยสนับสนุนค่าปัจจัยการผลิตให้เกษตรกรปรับเปลี่ยนไปปลูกพืชอาหารสัตว์ (ต้นข้าวโพดพร้อมฝัก และเมล็ดข้าวโพดเลี้ยงสัตว์) ไร่ละ 2,000 บาท ครัวเรือนละไม่เกิน 15 ไร่