นายสุรศักดิ์ พันธ์นพ รองเลขาธิการและโฆษกสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร (สศก.) กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เปิดเผยถึงการลงพื้นที่เขตพัฒนาเศรษฐกิจพิเศษ 4 จังหวัด ได้แก่ จังหวัดตาก สงขลา ตราด และสระแก้ว เพื่อสำรวจความพร้อมของด่านสินค้าเกษตรในการให้บริการและการยื่นคำขออนุญาตทางระบบอิเล็กทรอนิกส์ รวมถึงการบูรณาการการทำงานร่วมกันระหว่างหน่วยงานในสังกัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ โดย สศก. ได้ดำเนินการสัมภาษณ์หัวหน้าด่านตรวจพืช ด่านตรวจสัตว์น้ำ และด่านกักกันสัตว์ ที่ด่านแม่สอด จังหวัดตาก ด่านสะเดา และด่านปาดังเบซาร์ จังหวัดสงขลา ด่านคลองใหญ่ จังหวัดตราด และด่านอรัญประเทศ จังหวัดสระแก้ว และสัมภาษณ์ผู้ประกอบการนำเข้า-ส่งออกสินค้าเกษตร บริเวณด่านต่างๆ ช่วงเดือนมิถุนายน – กรกฎาคมที่ผ่านมา พบว่า
หน่วยงานในสังกัดกระทรวงเกษตรฯ มีการบูรณาการการทำงานร่วมกันในรูปคณะทำงานร่วม 3 หน่วยงาน ได้แก่ ด้านพืช ด้านประมง และด้านปศุสัตว์ โดยด่านแม่สอด มีหัวหน้าด่านกักกันสัตว์เป็นประธานคณะทำงาน ด่านสะเดาและด่านปาดัง เบซาร์ มีหัวหน้าด่านตรวจพืชเป็นประธาน ด่านคลองใหญ่ และด่านอรัญประเทศ มีหัวหน้าด่านตรวจสัตว์น้ำเป็นประธาน ซึ่งคณะทำงานจะออกตรวจสินค้าตามจุดตรวจสำคัญๆ ร่วมกัน ประมาณเดือนละ 4 ครั้ง ปัจจุบันด่านต่างๆ ได้ให้บริการและการยื่นคำขออนุญาตนำเข้า–ส่งออกสินค้าเกษตรทางระบบอิเล็กทรอนิกส์และเชื่อมโยงกับระบบของด่านศุลกากรแล้ว
สำหรับผู้ประกอบการนำเข้า-ส่งออกสินค้าเกษตร ที่เป็นรายใหญ่ๆ จะจ้างบริษัท Shipping ในการยื่นคำขอทางระบบอิเล็กทรอนิกส์ สำหรับผู้ประกอบการรายย่อย เจ้าหน้าที่ประจำด่านจะอำนวยความสะดวกในการบันทึกข้อมูลทางระบบอิเล็กทรอนิกส์ให้ นอกจากนี้ ผู้ประกอบการส่วนใหญ่ใช้ logistics ของเอกชนที่มีอยู่ในพื้นที่ หรือบางรายนำสินค้าเข้ามาแล้วส่งต่อตลาดหรือโรงงานแปรรูปปลายทางทันที ยังไม่มีความจำเป็นต้องใช้คลังสินค้า หรือห้องเย็นขนาดใหญ่
อย่างไรก็ตาม จากการลงพื้นที่แต่ละด่านได้มีข้อค้นพบและข้อเสนอแนะที่น่าสนใจ ดังนี้ ด่านแม่สอด ผู้ประกอบการพม่า ยกเลิกการส่งโค-กระบือมีชีวิตมาไทยตั้งแต่เดือนกุมภาพันธ์ 2558 เนื่องจากกฎระเบียบของไทยที่ให้นำเข้าโค-กระบือมากักไว้ที่คอกพักไทย 21 วัน ทำให้พม่ามีค่าใช้จ่ายเพิ่มขึ้น ส่งผลกระทบต่อผู้ประกอบการไทยที่นำโค-กระบือมาเลี้ยงเพื่อส่งต่อไปยังจีน รวมถึงธุรกิจต่อเนื่อง เช่น เจ้าของรถบรรทุกให้เช่า ธุรกิจอาหารสัตว์ เป็นต้น จึงควรมีการผ่อนปรนกฎ ระเบียบ ระยะเวลากักสัตว์ จาก 21 วัน เป็น 14 วัน เพื่อให้สอดคล้องกับวิถีการค้าชายแดนที่เคยปฏิบัติ ด่านสะเดา พื้นที่ด่านสะเดาและด่านปาดังเบซาร์เป็นถนนแคบ ทำให้การจราจรติดขัด สินค้าเกษตรที่ส่งไปกัวลาลัมเปอร์ล่าช้า ผู้ประกอบการส่งสินค้าไม่ทันเวลา ทำให้เสียค่าปรับค่อนข้างแพง จึงควรให้มีการจัดระเบียบการจราจรโดยแยกช่องทางรถบรรทุกสินค้า ออกจากช่องทางนักท่องเที่ยว
ด่านคลองใหญ่ ผู้ประกอบส่วนใหญ่เป็นรายเล็ก ขนส่งสินค้าโดยรถลาก ทำให้มีผู้ใช้บริการจ้างรถลาก และเกิดการจ้างแรงงานยกของ ผู้ประกอบการด้านพืช ไม่สะดวกในการขอแบบฟอร์ม D ที่จังหวัดสระแก้ว ซึ่งระยะทางค่อนข้างไกล อาจทำให้สินค้าเกษตรเน่าเสียได้ จึงเสนอให้มีจุดอำนวยความสะดวกที่จังหวัดตราดหรือจันทบุรี นอกจากนี้ ผู้ประกอบการสินค้ากุ้ง เสนอขอให้อำนวยความสะดวกในการออกใบรับรองสุขอนามัยในจังหวัดตราดหรือชลบุรี แทนการเข้ามาขอในกรุงเทพฯ เห็นควรมอบหมายให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องอำนวยความสะดวกในเรื่องดังกล่าว
ด่านอรัญประเทศ ผู้ประกอบการรายย่อยใช้ห้องเย็นของเอกชนที่มีอยู่ในพื้นที่ 3 แห่ง ซึ่งเพียงพอกับปริมาณสินค้าสัตว์น้ำที่นำเข้า แต่การนำสินค้ามาคัดแยก หรือซื้อขายในตลาดเอกชน ยังไม่มีการจัดการที่ดีในเรื่องสุขอนามัย จึงควรมอบหมายหน่วยงานที่เกี่ยวข้องมาดูแลและบริหารจัดการในเรื่องสุขอนามัยตลาดสินค้าเอกชน นอกจากนี้ ผู้ประกอบการบางราย ไม่มั่นใจในการลงทุนในพื้นที่เขตเศรษฐกิจพิเศษ เนื่องจากค่าเช่าที่ดินรายปีค่อนข้างสูง ใกล้เคียงราคาซื้อขายที่ดินจริง ไม่คุ้มกับการลงทุน ดังนั้นอาจพิจารณาปรับลดอัตราค่าเช่าใหม่ให้มีความเหมาะสม ทั้งนี้ สศก. ได้นำเสนอผลศึกษาดังกล่าว ต่อที่ประชุมฝ่ายเศรษฐกิจของ คสช. เมื่อวันที่ 15 กรกฎาคมที่ผ่านมา เพื่อให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องได้ร่วมกับขับเคลื่อนและผลักดันการดำเนินงานต่อไป