ประวัติความเป็นมาและความสำคัญของการไหว้ครูนาฏศิลป์ครอบครูโขน-ละคร

กรุงเทพฯ--27 พ.ย.--สหมงคลฟิล์ม
“ครู”มาจากภาษาบาลีว่า “คุรุ”ซึ่งแปลว่า“ผู้สั่งสอน” ว่ากันว่าครูเป็นผู้มีพระคุณ เป็นผู้ประสิทธิ์ประสาทความรู้ให้กับศิษย์ นอกจากครูคนแรกผู้ให้กำนิดแก่เราคือมารดาและบิดาแล้ว ครูผู้ให้ความรู้ ให้การศึกษา สร้างความก้าวหน้า อนาคตที่ดีจนพวกเราสำเร็จในหน้าที่การงานก็เป็นอีกท่านที่มีพระคุณต่อเรา จึงควรระลึกถึงยกย่อง กราบไหว้อยู่เป็นนิจ จึงก่อให้เกิดประเพณีการกราบไหว้ครูขึ้นอยู่เป็นประจำทุกปีเพื่อให้ศิษย์ได้กตัญญูตอบแทนพระคุณครู
ประเพณี “การไหว้ครูนาฏศิลป์ ครอบครูโขน-ละคร” กล่าวได้ว่าเป็นประเพณีชั้นสูงที่มีความศักดิ์สิทธิ์และได้รับการสืบทอดกันมาตั้งแต่โบราณ ตามประวัติได้มีการเริ่มจดบันทึกขึ้นมาตั้งแต่ในสมัยรัชกาลที่ 4 โดยมีครูเกษ ซึ่งท่านเป็นข้าหลวงเดิมมาตั้งแต่ในสมัยรัชกาลที่ 3 และทำการตกทอดสืบเนื่องมาจนถึงรัชกาลปัจจุบัน
ว่ากันว่าครูผู้เป็นประธานไหว้ครูนาฏศิลป์ครอบครูโขน-ละครได้นั้นจะต้องได้รับการมอบหมายหรือสืบทอดกันอย่างเป็นทางการ โดยในปี2527 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯทรงเล็งเห็นถึงความสำคัญในการสืบทอดประเพณีดังกล่าวจึงโปรดเกล้าฯให้ทางกรมศิลปากรคัดสรรผู้ทรงคุณวุฒิเข้ารับมอบเป็นประธานผู้ประกอบพิธีไหว้ครูนาฏศิลป์ครอบครูโขน-ละครจากพระองค์จำนวน 5 ท่าน นายธีระยุทธ์ ยวงศรี(เสียชีวิตแล้ว) ,นายธงไชย โพธยารมย์,นายทองสุก ทองหลิม(เสียชีวิตแล้ว),นายอุดม อังศุธรและนายสมบัติ แก้วสุจริต
ต่อมานายธงไชย โพธยารมย์ได้มีการถ่ายทอดให้นายเผด็จ พลับกระสงค์ข้าราชการสำนักการสังคีต กรมศิลปากรเป็นประธานผู้ประกอบพิธีไหว้ครูนาฏศิลป์ครอบครูโขน-ละคร
ประเพณี “การไหว้ครูนาฏศิลป์ ครอบครูโขน-ละคร”จะให้ความสำคัญกับครูเป็นพิเศษเพราะจะถือว่าครูเปรียบเสมือนกับเทพเจ้า ผู้มาประสิทธิประสาทวิชาให้กับตน ว่ากันว่า “พระอิศวร”เป็นเทพเจ้าสูงสุดอยู่บนสวรรค์คือครูคนแรกที่ถ่ายทอดท่าร่ายรำนาฏศิลป์มาสู่โลกมนุษย์ โดยให้พระภรตฤาษีเป็นผู้จดบันทึกท่าร่ายรำ และนำไปสั่งสอนกุลบุตรกุลธิดาต่อไป พระภรตฤาษีก็
คือครูผู้ใหญ่หรือครูคนแรกที่ทำหน้าที่ถ่ายทอดท่ารำระบำบรรพ์อันวิจิตร จากพระอิศวรมาสู่โลกมนุษย์และนำไปสั่งสอนเป็นลำดับต่อไป การไหว้ครูทางนาฏศิลป์ครอบครูโขน-ละครจึงขาดไม่ได้ที่จะมีเศียรของเหล่าเทพเจ้า และศีรษะฤาษีเป็นเครื่องบูชาเคารพกราบไหว้
ในระหว่างการทำพิธีไหว้ครูครอบครูซึ่งกล่าวได้ว่าเป็นพิธีโบราณที่ได้รับการสืบทอดกันมาอย่างต่อเนื่องและยาวนานซึ่งประกอบไปด้วยพีธีกรรมอันศักดิ์สิทธิ์มากมาย อาทิ พิธีบูชาครูและเทพเจ้า ,พิธีสรงน้ำเทวรูป,การถวายเครื่องสังเวย,พิธีเจิมและเบิกเนตรศรีษะใหม่,การรำถวายมือ การโปรยข้าวตอก,รำกราวรำ ส่วนทางด้านเครื่องดนตรีที่ใช้ในการประกอบพิธีไหว้ครูครอบครูจะเป็นเครื่องดนตรีปี่พาทย์ไม้แข็งโดยจะเป็นเครื่องคู่หรือเครื่องห้าก็ได้ โดยทำการบรรเลงพลงหน้าพาทย์ตามประเพณีที่ประกอบพิธีไหว้ครู จึงกล่าวได้ว่าพิธีไหว้ครูครอบครูเป็นพิธีที่ได้รับการยกย่องและเคารพเป็นอย่างยิ่งด้วยความขลังและความศักดิ์สิทธิ์ของพิธีนั้นเอง
ดังนั้นประเพณีไหว้ครูนาฏศิลป์ครอบครูโขน-ละครจึงถือได้ว่ามีความสำคัญ โดยเฉพาะอย่างยิ่งผู้ที่เข้าร่วมในพิธีไหว้ครูนาฏศิลป์ครอบครูโขน-ละคร เพราะผู้ที่เข้าสู่พิธีไหว้ครูถือได้ว่าได้ผ่านวิชานาฏศิลป์หรือวิชาช่างในทุกสาขาต้องได้ผ่านประเพณีไหว้ครูนาฏศิลป์ครอบครูโขน-ละคร เพื่อความเป็นศิริมงคลของตนและได้ผ่านขั้นตอนขนบธรรมเนียมประเพณีวัฒนธรรมที่สืบทอดมาแต่โบราณจนถึงปัจจุบัน
พิธีการไหว้ครูนาฏศิลป์ครอบครูโขน-ละครให้กับจา พนม ยีรัมย์
การจัดงานพิธีการไหว้ครูนาฏศิลป์ครอบครูโขน-ละคร ณ โรงละครแห่งชาติ (โรงเล็ก) ในวันที่ 23 พฤศจิกายน พ.ศ.2549 นั้นได้รับเกียรติจากนายเผด็จ พลับกระสงค์ข้าราชการสำนักการสังคีต กรมศิลปากรเป็นประธานผู้ประกอบพิธีไหว้ครูนาฏศิลป์ครอบครูโขน-ละครให้กับจาพนม ยีรัมย์ ตัวแทนทูตวัฒนธรรมแห่งชาติที่ประสบความสำเร็จในวิชาชีพการแสดง จนสามารถสร้างชื่อเสียงให้กับประเทศชาติอย่างยิ่งยวดจากการถ่ายทอดศิลปะการต่อสู้แม่ไม้มวยไทยโบราณ เผยแพร่ออกไปให้คนทั่วโลกได้รู้จักจากผลงานภาพยนตร์เรื่ององค์บาก และต้มยำกุ้ง ประกอบกับทางจา พนม ยีรัมย์ซึ่งกำลังอยู่ในระหว่างการเตรียมตัวที่จะก้าวมาเป็นผู้กำกับภาพยนตร์พร้อมกับแสดงนำในภาพยนตร์เรื่อง “องค์บาก 2” ซึ่งมีรายละเอียดของเนื้อหาภาพยนตร์ที่สอดคล้องเกี่ยวกับการเชิดชูครูบาอาจารย์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งศิลปะการต่อสู้ในภาพยนตร์เองยังได้รับอิทธิพลพื้นฐานจากท่าทางของการแสดงโขน แต่จุดประสงค์สำคัญคือเพื่อความเคารพครูบาชาอาจารย์ผู้ประสิทธิประสาท วิชาและเพื่อความเป็นศิริมงคล และความก้าวหน้าประสบความสำเร็จต่อวิชาชีพสืบต่อไป
สำหรับทางด้านรูปแบบพิธีการไหว้ครูนาฏศิลป์ครอบครูโขน-ละครให้กับจา พนม ยีรัมย์ ที่จัดขึ้นนี้กล่าวได้ว่าเป็นพิธีที่ได้รับการสืบทอดต่อเนื่องมาตามรูปแบบพิธีไหว้ครูครอบครูอย่างเป็นทางการ โดยทั้งนี้ศีรษะโขนที่ใช้ประกอบพิธีไหว้ครูนาฏศิลป์ครอบครูโขน-ละครมีศีรษะหลักๆ 9 ศีรษะดังนี้
1.ศีรษะพระอิศวร
2.ศีรษะพระนารายณ์
3.ศีรษะพระพรหม
4.ศีรษะพระปัญจสิงขร
5.ศีรษะพระปรคนธรรพ์
6.ศีรษะพระพิคเณศ
7.ศีรษะพระพิราพ
8.ศีรษะพ่อแก่พระฤษี
9.ศีรษะเทริดโนราห์
และศีรษะที่ใช้ครอบให้กับจา พนม ยีรัมย์ที่เข้ารับการไหว้ครูนาฏศิลป์ครอบครูโขน-ละครมี3ศีรษะคือ
1.ศีรษะพระฤษี
2.ศีรษะพระพิราพ
3.ศีรษะเทริดโนราห์
นอกจากนี้สำหรับพิธีไหว้ครูครอบครูให้จา พนม ยีรัมย์ที่จัดขึ้นนี้ได้มีการเพิ่มพิธีครอบอีก 1ศีรษะคือศีรษะพระวิษณุกรรม เพราะถือได้ว่าเป็นศีรษะทางช่าง เป็นวิชาชีพศิลปะแขนงหนึ่ง เพราะฉะนั้นการที่จา พนม ยีรัมย์ได้ทำพิธีรับครอบศีรษะพระวิษณุกรรมนี้ ถือว่าได้รับมอบทางครูช่างเรียบร้อยแล้ว
กำหนดการพิธีไหว้ครูนาฏศิลป์ครอบครูโขน-ละครให้กับจา พนม ยีรัมย์
เวลา08.30น. เชิญสื่อมวลชนร่วมลงทะเบียนและรับประทานอาหารบริเวณลาน
ด้านหน้าโรงละครแห่งชาติโรงเล็ก
เวลา09.00น.
-จา พนม ยีรัมย์พร้อมทีมงานภาพยนตร์เรื่อง “องค์บาก2” จุดธูปเทียนถวายสักการะบูชาสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว
-จา พนม ยีรัมย์จุดธูปเทียนบูชาสักการะเทพยดาฟ้าดินกลางแจ้งบริเวณลานด้านนอกข้างๆอนุสาวรีย์สมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว
เวลา09.39 น.
-จา พนม ยีรัมย์พร้อมทีมงานภาพยนตร์เรื่อง “องค์บาก2”เข้าประกอบพิธีไหว้ครูนาฏศิลป์ครอบครูโขนละครอย่างเป็นทางการภายในโรงละคร
แห่งชาติโรงเล็ก
- จุดธูปเทียนถวายพระรัตนตรัย โดยมีวงปี่พาทย์บรรเลงตลอด
-จุดธูปเทียนหน้าปรัมพิธีเพื่อสักการะเทพเจ้า
-จา พนม ยีรัมย์มอบถวายขันกำนลครู
เวลา 10.00น.
-ประธานผู้ประกอบพิธีไหว้ครูนาฏศิลป์ครอบครูโขน-ละครทำพิธีอัญเชิญบูชาครูเทพเจ้า
-พิธีสรงน้ำเทวรูปและถวายเครื่องสังเวย
-พิธีครอบครูโขน-ละครเพื่อความเป็นศิริมงคลตามสืบทอดประเพณีโบราณ
-ข้าราชการฝ่ายนาฏศิลป์สำนักการสังคีตทำพิธีรำถวายมือ
-ผู้เข้าร่วมพิธีไหว้ครูครอบครูรับพรจากครูพร้อมทำพิธีส่งครู
-ผู้เข้าร่วมพิธีทำพิธีรำโปรยข้าวตอกดอกไม้ ,และร่วมรำแสดงความยินดี ประกอบเพลงกราวรำ
เวลา13.30 น.
-ประธานผู้ประกอบพิธีไหว้ครูมอบเครื่องโรง(ศาสตราอาวุธต่างๆ)ให้กับ จา พนม เปรียบเสมือนว่าได้รับการมอบสิทธิในการเป็นผู้ถ่ายทอดทางด้านศิลปะการแสดงสืบต่อไป
-ทุกคนร่วมแสดงความยินดีไชโยโห่ร้อง อันเป็นจบพิธี