รองศาสตราจารย์ ดร.กนกพรรณ วงศ์ประเสริฐ อาจารย์ประจำภาควิชากายวิภาคศาสตร์ คณะวิทยาศาสตร์มหาวิทยาลัยมหิดล ผู้ได้รับทุนจากสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สกสว.) กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม มุ่งศึกษาวิจัยปัจจัยที่ส่งผลกระทบต่อการเกิดโรคระบาด ในกุ้งขาวและกุ้งกุลาดำ ซึ่งเป็นสัตว์น้ำเค็มเศรษฐกิจที่สำคัญของไทย ตั้งแต่เมื่อครั้งที่เกิดการระบาดของ "โรคตัวแดงดวงขาว" และ "โรคตายด่วน" ที่ก่อความเสียหายทางเศรษฐกิจให้กับผู้เพาะเลี้ยงอย่างมากมายมหาศาล
จนมาถึงวิกฤติการณ์ระบาดของโรค"EHP" (Enterocytozoon hepatopenaei) ที่ปัจจุบันกรมประมงประกาศเป็นโรคระบาดสำคัญเร่งด่วนในอุตสาหกรรมเลี้ยงกุ้ง ซึ่งเกิดจากเชื้อปรสิตไมโครสปอริเดีย(Microsporidia) ที่เข้าทำลายตับของกุ้งทำให้กุ้งกินอาหารเท่าไหร่ก็ไม่โต ไม่ได้ขนาดตรงตามที่ต้องการ เกิดอาการขี้ขาวและทยอยตาย ผลผลิตลดลงอย่างต่อเนื่องส่งผลกระทบต่อการสูญเสียโอกาสการส่งออกกุ้งเป็นมูลค่าหลายหมื่นล้านบาท
เริ่มต้นจากการสังเกตว่ากุ้งที่เลี้ยงในบ่อซึ่งมี "สาหร่ายผมนาง" อยู่ในบ่อเดียวกันมีสุขภาพดี แข็งแรง รอดพ้นจากโรคต่างๆได้ ผู้วิจัยจึงได้นำสาหร่ายผมนางมาสกัดและวิเคราะห์หาสารสำคัญในห้องปฏิบัติการจนค้นพบสารสำคัญที่สามารถยับยั้งการติดเชื้อ "โรคตัวแดงดวงขาว" และ"โรคตายด่วน" และนำสารมาทดสอบในกุ้งที่ติดเชื้อไมโครสปอริเดียในฟาร์มกุ้งพบกุ้งเจริญได้ขนาดใกล้เคียงปกติ จนเกิดความคิดที่จะต่อยอดสร้างสรรค์สู่ผลิตภัณฑ์
"สาหร่ายผมนาง" (Gracilaria fisheri) เป็นพืชท้องถิ่นประเภทสาหร่ายสีแดงน้ำเค็มที่พบมากทางภาคใต้ของไทย จากการค้นพบดังกล่าว ผู้วิจัยไม่ได้หยุดอยู่เพียงเพื่อการต่อสู้วิกฤติโรคระบาดกุ้ง แต่ยังได้นำสารสกัดสาหร่ายมาศึกษาวิเคราะห์ในห้องปฏิบัติการเพื่อใช้ประโยชน์ทางการแพทย์โดยทดสอบฤทธิ์สำคัญของสารต่อเซลล์ต่างๆ ของมนุษย์ พบว่ามีฤทธิ์ยับยั้งเซลล์มะเร็งได้ในหลอดทดลอง และกระตุ้นการปิดบาดแผลในสัตว์ทดลอง ผลงานวิจัยสามารถนำไปต่อยอดเป็นสารสำคัญทางการแพทย์ได้
บนหนทางสู่การค้นพบที่ยิ่งใหญ่ อาจต้องใช้เวลาในการสะสมจิ๊กซอ เพื่อรอวันประกอบขึ้นเป็นรูปร่างที่ชัดเจนและทำให้เกิดประโยชน์ต่อไปได้อย่างแท้จริง ขอเพียงไม่ปิดกั้นที่จะเรียนรู้สิ่งใหม่ด้วยความเพียรอย่างสม่ำเสมอ
มหาวิทยาลัยมหิดล โดย ภาควิชากายวิภาคศาสตร์ คณะวิทยาศาสตร์ พร้อมมุ่งจัดการเรียนการสอน วิจัย และบริการวิชาการเพื่อเสริมรากฐานของวิทยาศาสตร์พื้นฐาน ซึ่งจะนำไปสู่การค้นพบเพื่อสุขภาวะของมวลมนุษยชาติ ตลอดจนการใช้งานวิจัยสู่เป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (Sustainable Development Goals : SDGs) ของประเทศชาติ เพื่อชีวิตความเป็นอยู่ที่ดีขึ้นในวันข้างหน้า
ติดตามข่าวสารที่น่าสนใจจากมหาวิทยาลัยมหิดลได้ที่ www.mahidol.ac.th
สัมภาษณ์ และเขียนข่าวโดย ฐิติรัตน์ เดชพรหม นักประชาสัมพันธ์ (ชำนาญการ) งานสื่อสารองค์กร กองบริหารงานทั่วไปสำนักงานอธิการบดี มหาวิทยาลัยมหิดลโทร. 0-2849-6210
ที่มา: มหาวิทยาลัยมหิดล
